Salehlərin Ramazanı 5- Əhməd b. Hənbəlin Ramazanı

Ramazanın ortasına çatdığımız bu günlərdə böyük bir imamın dərs kürsüsündə tələbə olacağıq. Elə bir imam ki, adını hər çəkəndə qəlbimizdə dərin bir sızı hiss edirik. Çünki Əhməd bin Hənbəl dedikdə, onun zindandakı iniltilərini, belinə enən qamçıların ağrısını hiss edirik. Allah bütün imamlarımıza, xüsusilə də Əhməd bin Hənbələ minlərlə salam yetirsin. O, bizə elmin izzətini və qürurunu qorumağın nə qədər vacib olduğunu öyrətdi. Onun rəhbərliyi və nümunəsi ilə pozulan dəyərlərimizi yenidən bərpa edirik. Allah bizi imamlarımızın yolundan ayırmasın!

Əhməd bin Hənbəl haqqında çox danışmaq olar, lakin gəlin, onu alimlərin dilindən dinləyək. Məsələn, Əbu Davud əs-Sicistani deyir ki:
"İki yüz məşhur alimlə qarşılaşdım, lakin Əhməd bin Hənbəl kimi birisini görmədim. O, dünya işləri haqqında danışmazdı, lakin elm mövzusunda söhbət açıldıqda danışardı."

Başqa bir böyük alim olan Əbu Zür’a isə deyir:
"Elm sahəsində Əhməd bin Hənbəl kimi birini görmədim. Onun çatdığı elmi mərtəbəyə heç kim çata bilməzdi."

Mənya bin Yəhya isə belə söyləyir:
"Əhməd bin Hənbəl bütün xeyirli xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirmişdi. Çox alim gördüm, lakin elmdə, ibadətdə və zahidlikdə onun tayı-bərabəri yox idi."

İmam Şafinin tələbələrindən biri olan Rəbi ibn Süleyman belə nəql edir:
"İmam Şafi buyurdu ki, Əhməd bin Hənbəl səkkiz sahədə imamdır: hədis, fiqh, Quran, dilçilik, fətva, zahidlik, təsəvvüf və sünnə."

Yəhya bin Main də ona böyük ehtiramla yanaşır və belə deyir:
"Əhməd bin Hənbəl kimi birini görmədim. Onunla 50 il dost oldum, lakin heç vaxt öz üstünlükləri ilə öyünən bir söz söylədiyini eşitmədim."

Əbu Ubeyd Qasım bin Səlam isə deyir:
"Dörd alim var ki, elm onlarda cəmlənib: Əhməd bin Hənbəl, Əli ibn Mədini, Yəhya bin Main və Əbu Bəkr ibn Əbu Şeybə."

Bu alimlər arasında ən dərin fiqh bilgisinə sahib olan Əhməd bin Hənbəl, Qurana ən çox bələd olan Əbu Bəkr ibn Əbu Şeybə, hədisləri tanımaqda ən mahir olan Əli ibn Mədini, hədisləri yazmaqda isə ən həvəsli və çalışqan olan Yəhya bin Main idi.

Əhməd bin Hənbəl haqqında deyilən ən önəmli sözlərdən biri də budur:
"Allah bu dini iki nəfərlə qorudu: Ridda fitnəsi zamanı Əbu Bəkr ilə, Mihnə fitnəsi zamanı Əhməd bin Hənbəl ilə."

Əhməd bin Hənbəl Abbasi xəlifələri dövründə "Quranın məxluq olub-olmaması" ilə bağlı ortaya çıxan fitnəyə qarşı çıxdı və bu səbəbdən zindanlara atıldı, işgəncələrə məruz qaldı. Lakin heç vaxt əqidəsindən dönmədi. Bu gün biz onun sayəsində haqqı tanıyırıq və dinimizi sapmalardan qoruyuruq.

Onun Hikmətli Sözləri

Əhməd bin Hənbəldən çox hikmətli sözlər nəql olunmuşdur:

Axmaq kimdir? - Özünü öyən adamdır.

Təvəkkül nədir? - Allah ilə əlaqəni heç vaxt qoparmamaqdır.

Təkəbbür nədir? - Ağlın yox olmasıdır, çünki təkəbbürlü insanın ağlı olmaz.

Çox yoruldun deyənlərə nə cavab verirdi? - Bədənini işlət ki, ruhun azad olsun, çünki tənbəl adam ruhunu kölə halına gətirər.

Kimlərlə oturub-durmağı tövsiyə edirdi? - İnsan qəlbini islah etmək istəyirsə, salehlərlə birlikdə olmalıdır. Fasiqlərlə birlikdə olmaq isə insan üçün ən böyük təhlükədir.

Dost kimdir? - Sizdən nəsə istədikdə ona vermədiyiniz zaman inciməyən adamdır.


Əhməd bin Hənbəlin Ramazanları

Əhməd bin Hənbəlin Ramazanları digər alimlərdən fərqli idi. Çünki onun Ramazanlarında zindan, işgəncə, təhqir və qamçılar vardı. Lakin hər şəraitdə Ramazanını Qurana yönəldirdi. Ramazan gələndə bütün kitablarını bağlayar və belə deyərdi:
"Bu ay Quran ayıdır, yalnız Quranla məşğul olunmalıdır."

Zindanda olduğu Ramazan aylarında isə ona qamçı cəzası artırılırdı. Lakin o, sabitqədəm qalır və Allaha şükr edirdi. Hətta işgəncə edilərkən belə, ona bu əzabı verənlər üçün dua edirdi:
"Allahım, Müttəsimi bağışla!"

Ona deyirdilər: "Sənə bu işgəncələri verən xəlifə üçün niyə dua edirsən?" O isə belə cavab verirdi:
"Mən Peyğəmbərimizin əmisi Abbasın nəslindən olan bir şəxslə qiyamət günü düşmən kimi Allahın hüzuruna çıxmaq istəmirəm. Bu səbəbdən ona haqqımı halal etdim."

Bu Ramazanın ortasında Əhməd bin Hənbəlin bu möhtəşəm şəxsiyyətindən dərs alaraq, biz də ürəyimizdə kin bəslədiyimiz insanları bağışlamağı öyrənək. Allah bizə də bu gözəl xüsusiyyəti nəsib etsin.

Allah bizləri bu mübarək gecələrə qovuşdursun və Ramazanımızı layiqincə keçirməyi bizə nəsib etsin. Əlhəmdülillahi Rabbil-aləmin.